“ATA AS FOLLAS MÁIS ALTAS”
HOMENAXE A MARTÍN SECO CENDÁN
Para falar do meu amigo Martín, debo remontarme aos anos da nosa adolescencia. Non aos da infancia, porque daquela os nenos non adoitabamos saír do barrio, polo menos os d’As Fontiñas, e o noso territorio remataba no Taller do Luta. Foi nos anos adolescentes cando, malia ser el unha miga máis novo, Martín e mais eu acabamos confluíndo nunha panda de amigos que, como adoita ocorrer coas amizades desa etapa da vida, acabou botando raíces fondas e resistentes ao paso do tempo.
O noso era un grupo amplo, o dos que vivimos a adolescencia na década dos sesenta. Falo do Pepe do Mutilado, do José Luís da Feira, do Pepiño do Cacharrón, dos meus curmáns Paco e Gorín, do Guillermo do Taraxal, do Nacho, do Dobao, do Guizán… O tempo acabou logo por nos espallar mundo adiante, cando todos descubrimos que a vida ía en serio e nos obrigaba a buscar cadanseu camiño.
E aí, nese grupo, estaba Martín. As cualidades humanas que o distinguirían na súa vida adulta xa agromaban daquela na súa personalidade moza: o optimismo, a importancia concedida á amizade, a alegría, a xenerosidade, a vontade de tecer redes que consolidasen o grupo.
Daquela sacábanse poucas fotos, case sempre polas festas. A que teño diante mentres escribo estas palabras ha ser do 66 ou do 67. Estamos no campo da festa, en Guadalupe, despois de facermos unha merenda que organizaramos os da panda. Alí está Martín, e eu ao seu carón, os dous no centro do grupo. Alegres e confiados, esquecéndonos por unhas horas dos anos grises que nos tocou vivir. A foto é xa un símbolo do que aqueles tempos foron para nós.
Máis tarde, o vento da vida levou a cadaquén polo seu lado e moitos de nós marchamos fóra da vila. Nun dos meus regresos a Vilalba, comprobei con alegría que Martín comezara a mocear con Mari Carmen, a filla máis nova dunha familia moi querida para min. E logo, a través da miña irmá e de Bernardo, esoutro irmán ao que me unen tantos fíos, souben do seu casamento e do nacemento dos fillos. E tamén da súa militancia política, do seu labor municipal, do seu compromiso coa terra e cuns ideais que o propio Martín resumiu exemplarmente no que foi o seu discurso derradeiro:
Eu traballei por estar convencido dunha idea. Unha idea que non é outra que lograr o benestar para os máis débiles. Por unha idea que di que non hai dereito a que neste mundo haxa xente que morre de fame. Que non ten médico. Que non ten escola. Por unha idea que quere a República para este país. Por unha idea que quere: Liberdade, igualdade, fraternidade. Aí está o socialismo. Aí estou eu.
Xaora que si. Martín fixo seus os ideais que tantos compartimos, máis alá de matices secundarios. Traballar pola terra que nos viu nacer (pola lingua, polo territorio, pola agricultura e pola industria, pola mellora da sociedade) e, ao tempo, abrirse a todas as culturas do mundo. Con conciencia de que a diversidade é o fío profundo que nos une a todas as persoas que vivimos no planeta. Un planeta que é a nosa gran casa común, polo que é urxente loitar, se cadra agora máis que nunca.
As persoas continúan vivindo mentres haxa alguén que as lembre. E somos moitas as que seguimos a lembrar a Martín e a semente que deixou. Como escribiu o meu amigo-irmán Bernardo, a súa vida está tamén neste carballo plantado no Rañego, “a subir como un suspiro de permanencia ata as follas máis altas”. Ha dar gusto ver como agroma nel a folla nova en cada primavera!
Agustín Fernández Paz
Meus amigos e amigas:
Non me importaría, dígovos, cando me chegue a hora, ser coma este carballo novo, prantado á beira do muíño, engaiolado en permanencia coa sinfonía das augas que estades a escoitar.
Non me importaría medrar no seo desta carballeira en pacífico anonimato para quen desexe esquecerme, mais conservar o meu nome para quen queira alentar a vida que continúa no interior dun tronco gris.
Non, non me importaría nada sentir sobor de min, na amencida, o vó solemne dun buxato ou percibir nas miñas ponlas o aleteo doce e leve dun xílgaro que chama pola primavera.
Non me impotaría quedar aquí firme, a escoitar o meu nome na voz coñecida e sempre querida dos amigos que pasen ao meu carón. Estar aquí, agarrado á terra chairega, e sentirme resucitar na lembranza de quen me ten amado ou na tenrura dunha neta que me chamara. Permanecer aquí no silencio, e no silencio sentir a Deus.
Non me importaría en absoluto, coas raíces ben asentadas na paz desta paisaxe, ignorar totalmente calquera palabra malintencionada, pero sentir fondamente a fala dos amigos que tentaron comprender a miña vida: os erros cometidos e os acertos dos que poda honrarme.
Non me importaría, meus amigos, permanecer aquí, firme coma un carballo, e proclamar a persistencia da miña fe nas ideas: dicirlle a todos que, coas miñas deficiencias, tiven un ideal que foi guiando a miña vida.
Non me importaría ser unha árbore asentada coma esperanza nun mundo que asasina utopías, nun mundo onde moitos participan na vida pública, non tanto por ideas senón por intereses pouco diáfanos.
Non me importaría, non.
Xa vos destes conta, non me importaría parecerme a Martin do que coñecín xenerosidade, honradez e utopía.
Bernardo García Cendán
